استان زنجان در شمال غرب فلات ایران قرار گرفتهاست. وسعت استان برابر ۲۲۱۶۴ کیلومتر مربع و۱/۴۳ درصد کل کشور را شامل میشود. جمعیّت استان بر اساس آخرین آمار ۱٫۰۱۵٫۷۳۴ نفر است.
رودهای مهم در این استان قزلاوزن، زنجان رود، شورکات (رود کبیر یا ابهر رود) است. بلندترین نقطه استان در ارتفاعاتتخت سلیمان (بیش از ۳۰۰۰ متر) و کمترین در قزلاوزن در گیلوان (بیش از ۳۰۰ متر) میباشد. آثار تاریخی شامل سلطانیه،بازار زنجان، مجموعه رختشویخانه، مسجد جامع زنجان، مقبره قیدار نبی در شهرستان خدابنده، آرامگاه پیر احمد زهرنوش،امامزاده زیدالکبیر در ابهر و معبد داش کسن است.
تنوع آب وهوایی این منطقه موجب ایجاد گونههای متفاوتی از زندگی جانوری شدهاست. وجود گونههای متفاوتی از حیوانات وحشی و پرندگان مهاجر وجانوران آبزی گردشگران بسیاری را در مواقعی که شکار مجاز است به این منطقه جذب میکند. از ۲۵ سال پیش ناحیه بزرگی به نام انگوران از طرف سازمان محیط زیست، منطقه حفاظت شده اعلام گردیدهاست. به دلیل شرایط کوهستانی این ناحیه و تأثیرات جریانات جوی مرطوب شمال غربی وغربی آب و هوای استان را میتوان تبیین نمود. آب وهوای کوهستانی با زمستانی بسیار سرد و برفی و تابستانی دلپذیر و فصول بهار و تابستان بهترین زمان برای گذراندن اوقات فراغت در این استان هستند. میزان بارندگی در بهار و زمستان نسبت به سایر فصول در این استان بیشتر است. پوشش گیاهی استان در مناطق مختلف متغیر بوده ولی در مجموع از جنگلها و چراگاههایی با چشم انداز زیبا تشکیل شدهاست.
غارهای استان عبارتاند از غار کتله خور و گلجیک و غار خرمنه سر. غار کتله خور که از همه اینها دیدنی تر و بزرگتر است و یکی از پدیدههای طبیعی بسیار زیبای ایران محسوب میشود در ۸۰ کیلومتری جنوب خدابنده قرار گرفتهاست. این غار از سه طبقه تشکیل شده و دارای تونلهای فرعی و استالاکتیت و استالاگمیتها و ستونهای بسیار در گذرگاههای اصلی است و قندیلهای مخروطی آویزان از سقفها در اثر داشتن ناخالصیها رنگهای متنوع به خود گرفتهاند و آنها که ترکیبات به همراه نداشته و یا کمتر دارند به صورت بلورهای شیشهای بسیار شفاف مشاهده میشوند.
از رودهای مهم استان قزل اوزن است که رودی جوشان وخروشان است و از کوههای کردستان سرچشمه گرفته و پس از توقفی در پشت سد منجیل نهایتاً وارد دریای خزر میگردد. از دیگر رودخانهها زنجانرود، ابهررود، سجاس رود و خرا رود را میتوان نام برد. همچنین چشمههای آب معدنی استان عبارتاند از چشمه آبگرم وننق، چشمه آبگرم ابدال، چشمه آبگرم گرماب و چشمه آبگرم حلب انگوران.
در حال حاضر مردم استان زنجان به زبانهای آذری و فارسی تکلم میکنند، حمدالله مستوفی در کتاب نزهة القلوب که در حدود سال ۷۴۰ق نوشته شده مردم زنجان را سنی مذهب معرفی میکند. اما در دوران صفویه با حمایت صفویان از مذهب شیعه به تدریج مذهب تشیع رواج یافتهاست.
نظرسنجی سال ۱۳۸۹ طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و بر پایه یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان زنجان به قرار زیر بود: 1.1فارس (۷٪ مرد، 1.3٪ زن)، 98٫۴ ترک (۹8٫۴٪ مرد، ۹۴٫۴٪ زن) و ۰٫۵ بدونجواب بودند.
این استان داری ۳۲۸ حلقه معدن میباشد. که از این تعداد ۷۵ معدن در زمینه سنگ تزئینی و نما، ۲۴۶ معدن روباز، ۳ معدن زیر زمینی و یک معدن زیر زمینی زغال سنگ میباشد.
رخدادهای زمینشناسی باعث تشکیل کانسارهای متنوعی در استان شده بطوریکه در حال حاضر بالغ بر ۵۰۰ میلیون تن دارای پروانه بهرهبرداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان می باشدکه عمدتاً شامل سرب و روی، براسیت، سیلیس، خاکهای صنعتی، فلدسپات، گچ آهن و ... میباشد.
از معادن فعال در استان میتوان به سرب و روی انگوران، پتاسایلجاق (پیکرومریت)، آهن سرخه دیزج و مروارید، معادن ترآورتن منطقه دندی، معادن گرانیت ابهر و خرمدره، معادن سیلیس (تاب کوارتزیت)، برآسیت وپرلیت، فلدسپات، خاک صنعتی و... اشاره کرد. وجود بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه و معادن برآسیت قره گل و مشمپا، وجود گرانیت در کوههای طارم، عبور باند سیلیس از کوههای سلطانیه، و وجود ذخائر عظیمی از فلدسپات، سیلیس و ذخائر آهک و رس فراوان از ویژگیهای منحصر به فرد این استان میباشد. وجود معدن سرب و روی انگوران موجب گشته که این استان در حال حاضر به عنوان قطب تولید روی کشور مطرح گردیده و زمینهٔ لازم برای ایجاد صنایع جنبی آن از قبیل صنایع گالوانیزاسیون، تولید اکسید روی، پودر روی و سولفات روی فراهم نماید. معدن "انگوران" از نظر عیار بالای فلزات موجود، از معادن نادر در جهان است.
- گردشگری ایران
- ۲۵۶۲