منتهای مراتب برای استفاده از این میان بر باید از دو ویژگی بسیار مهم در حد اعلی برخوردار باشید؛ خوش شانسی بسیار زیاد و طبیعی و عادی بودن شرایط فردی و اجتماعی! در این صورت «لاتاری» در مشت شماست.
لاتاری؛ تیری در تاریکی
از سال 1990 کنگره ایالات متحده آمریکا تصمیم می گیرد تا شرایط نژادی و فرهنگی مهاجرانی را که در این کشور زندگی می کنند، با شیوه ای متفاوت کنترل کند. به همین خاطر، از این سال وزارت امور خارجه آمریکا با برگزاری یک قرعه کشی در ابعاد جهانی و سهمیه بندی شده برای اکثر کشورهای دنیا، به صورت کاملا گزینشی و هدفمند اقدام به جذب مهاجر می کند. معیار این که اتباع چه کشورهایی می توانند در لاتاری شرکت کنند، رابطه مستقیمی با تعداد مهاجران آن کشور در ایالات متحده دارد. درواقع لاتاری فرصتی است برای کشورهایی که در هر سال مهاجر کمتری به آمریکا روانه می کنند؛ درواقع راهی برای عدم جلوگیری از جریان پذیرش مهاجر و در عین حال برقراری موازنه ای بین نژاد و جمعیت مهاجران.
به این ترتیب با توجه به سهمیه بندی در نظر گرفته شده برای هر کشور، تعداد ظرفیت مشخصی توسط سامانه کامپیوتری «مرکز کنسولگری کنتاکی» به عنوان برنده اعلام می شوند. درواقع از بین میلیون ها نفر که سالانه در این قرعه کشی شرکت می کنند، تنها تعداد مشخصی در مرحله اول پذیرفته و پس از مصاحبه نهایی در سفارت این فرصت را به دست می آورند که به گرین کارت آمریکا دست پیدا کنند.
بااین حال محدودیت های حداقلی هم برای ثبت نام در لاتاری وجود دارد. برای مثال فرد متقاضی باید حتما 18 سال داشته باشد و مدرکی معادل پایان موفقیت آمیز 12 سال آموزش ابتدایی و متوسطه در اختیار داشته باشد. از آن جایی که برندگان نهایی می توانند همسر و فرزند زیر 21 سال خود را هم به عنوان همراه با خود ببرند، درواقع افراد بین 18 تا 21 سال سه برابر، و افراد متاهل دو برابر دیگران شانس دریافت گرین کارت دارند. آزمایش های پزشکی، اثبات توانایی مالی یا داشتن وابستگانی در آمریکا نیز ازجمله مواردی هستند که در اعطای نهایی ویزا تاثیر گذارند.
در ایران اما، این تمام ماجرا نیست. افراد شرکت کننده در این قرعه کشی به دو دسته کلی تقسیم می شوند؛ تمام مردم دنیا و پسرهای ایرانی که از سربازی معاف نیستند. مشمولان قانون سربازی در صورت برنده شدن یا باید از معافیت تحصیلی برخوردار باشند تا بتوانند با قرار وثیقه معین از کشور خارج شوند، یا پیش دستی کنند و برای خروج، از دانشگاهی ولو بسیار درجه پایین در خارج از ایران پذیرش تحصیلی بگیرند تا بتوانند اجازه خروج از کشور را داشته باشند. از طرفی افرادی که سابقه شرکت در لاتاری دارند، اگر بخواهند به صورت عادی مورد پذیرش کشوری قرار بگیرند، با مشکلات بسیار جدی روبه رو خواهند شد.
آن روی سکه مهاجرت
آمارهای جهانی از افزایش قابل پیش بینی مهاجران قانونی و چندبرابر شدن تعداد پناه جویان در چند سال اخیر حکایت دارند. تا جایی که سازمان ملل در گزارش های متعددی در سال های اخیر نسبت به بالا گرفتن تب مهاجرت ابراز نگرانی کرده است. به خصوص که در سال های اخیر مهاجران غیرقانونی و پناه جویان لزوما از کشورهای جنگ زده و قحطی زدگان آفریقایی نیستند.
مهاجرانی که از طریق لاتاری به آمریکا مهاجرت کرده اند، عموما و به جز موارد استثنا در موقعیت های نسبتا مطلوب اجتماعی قرار دارند. شرایط آسان برای ورود به دانشگاه ها، داشتن شغل های مرتبط با مهارت و برخورداری از خدمات اجتماعی، درمانی و بهداشتی مناسب همه و همه به بهبود شرایط برای برندگان خوش شانس لاتاری کمک کرده است.
بااین حال همان طور که در فلسفه ایجاد لاتاری گفته شد، این پذیرش مهاجران صرفا در راستای کنترل شرایط جمعیتی و نژادی و فرهنگی مهاجران پیشین است. درواقع سخت گیری های سال های اخیر در مصاحبه نهایی لاتاری و اعطای «ویزای گونه گونی» مربوط به اقدامات مخالفان سفت و سخت مقامات آمریکایی برای جذب بیشتر مهاجر است. تا جایی که موضوع مهاجران به یکی از ارکان مهم بحث های انتخابات پیش روی ایالات متحده نیز تبدیل شده است.
اشکان از برندگان ادوار گذشته لاتاری است که به همراه خانواده اش در ایالات متحده زندگی می کند. او با ورود به رشته پزشکی و گذراندن واحد های تحصیلی به تازگی موفق شده در بیمارستانی در شهر محل اقامتش مشغول به کار شود.
درواقع اشکان نمونه یک مهاجر با شرایط مطلوب برای خودش و به صرفه برای دولت آمریکاست. بااین حال او در گفت وگویی کوتاه با «چلچراغ» درخصوص شرایط اجتماعی و تحصیلی مهاجران این طور توضیح می دهد که به لحاظ قانونی هیچ کس با مشکلی روبه رو نمی شود، اما هم چنان برخورد با مهاجران همیشه خوب نیست.
اشکان این مسئله را این طور توضیح می دهد: «بحث مهاجران در ایالات متحده و بسیاری از کشور های دیگر سال هاست که از شرایط بحرانی و ناشناختگی بین اکثریت اجتماعی عبور کرده، اما هنوز هم مهاجران به خصوص در بحث های سیاسی محل مناقشه سران آمریکا هستند. برای مثال در انتخابات پیش رو، ما و بسیاری از مهاجرانی که با آن ها در ارتباط هستیم، امیدوار بودیم تا برنی سندرز بتواند به قدرت برسد.
از طرفی در بین تمامی راه های مهاجرت نوع رفتار آمریکایی ها با برندگان لاتاری کمی متفاوت است. ما در چشم آمریکایی ها بیشتر به عنوان آدم های خوش شانس و ماجراجو شناخته شده ایم تا کسانی که با شرایط تحصیلی، خانوادگی یا سیاسی به این کشور مهاجرت می کنند. بااین حال به لحاظ قانونی و اجتماعی مشکل خاصی وجود ندارد و در تمام این سال ها مهاجران شرایط بهتری در آمریکا پیدا کرده اند.»
با تمام این اوصاف، اگر فکر می کنید به قدر کافی خوش شانس هستید، به حد لازم از شرایط نرمال و طبیعی بهره می برید، اوضاع و احوال مالی تان آن قدر خوب هست که در مصاحبه نهایی مورد پذیرش قرار بگیرید و البته از تمام این ها مهم تر، از دسته پسران درگیر با مسئله سربازی نیستید، تا هفدهم آبان ماه فرصت دارید برای لاتاری 2018 ثبت نام کنید.
چرا جوان ایرانی به لاتاری فکر میکند؟
شیما طاهری ، محمد مخبری: چند سالی است که لاتاری به چالشی بزرگ در بین ایرانیان تبدیل شده و ایران یکی از پیشتازان شرکت در لاتاری است. نزدیک شدن به تاریخ ثبت نام در این قرعه کشی بهانه ای شد تا با امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه همراه شویم تا عوامل محرک ایرانیان برای شرکت در این قرعه کشی و تبعات در جامعه را بررسی کنیم.
لاتاری؛ تیری در تاریکی
لاتاری چیست و چرا برگزار می شود؟
لاتاری یا ویزای گوناگونی (وِگ) یکی از انواع ویزاهای مهاجرتی آمریکاست که به صورت قرعه کشی تعدادی از افراد برای دریافت گرین کارت آمریکا انتخاب می شوند. کنگره آمریکا در سال 1990 میلادی دستور برگزاری این قرعه کشی را به منظور حفظ گوناگونی نژادی بین مهاجران، به وزارت امور خارجه داد، که هر سال توسط کنتاکی کونسولار آمریکا انجام می شود و از میان متقاضیان به 55000 نفر ویزای اقامت دائم داده می شود.
شرایط شرکت در این قرعه کشی چیست؟
ثبت نام در لاتاری تنها دو شرط دارد؛ اول این که متقاضی متولد کشورهای مجاز باشد و دوم آن که حداقل مدرک دیپلم داشته باشد و در غیر این صورت باید دو سال سابقه کار در یکی از مشاغل موجود در فهرست اداره کار آمریکا را در پنج سال گذشته داشته باشد.
متقاضیان از چه کشورهایی می توانند در این قرعه کشی شرکت کنند؟
این ویزا برای کشورهایی که از روش های دیگر مهاجران زیادی را به آمریکا می فرستند، صادر نمی شود. هرساله فهرست کشورهای مجاز در سایت بولتن ویزا اعلام می شود. کشورهای غیرمجاز کشورهایی هستند که طی پنج سال گذشته بیش از 50 هزار مهاجر را از طریق ویزاهای خانوادگی و کاری به آمریکا فرستاده باشند، مثل چین، انگلیس و هند.
به نظر شما چرا افراد تصمیم به مهاجرت و شرکت در لاتاری می گیرند؟
روان شناسان اجتماعی در فرانسه با مطالعه روی 8500 نفر دریافتند که افراد مهاجر موقعیت سنج تر و باهوش ترند. اگر به تاریخ هم نگاهی بیندازیم، می بینیم افراد نخبه و افرادی که از هوش بالاتری برخوردار بودند، مهاجرت کردند. مثل پیامبر اسلام. این افراد زودتر از بقیه تشخیص می دهند که محیط فعلی و فضای اجتماعی کشور محل زندگی شان ظرفیت پذیرش و توانایی جذب آن ها را ندارد. یعنی آن ها را از نظر شغلی، گذران اوقات فراغت، معیشت زندگی و آرامش خیال و راضی نمی کند؛ پس این افراد به امید بهبود شرایط زندگی دست به مهاجرت می زنند.
بازار لاتاری و مهاجرت بین ایرانی ها هم که بسیار داغ است
بله، در سال 2011 حدود 2800 نفر از ایرانیان در این قرعه کشی برگزیده شدند که این تعداد در سال 2012 به دلیل حذف سهمیه کشور بنگلادش و اختصاص آن به ایرانیان به 4400 نفر رسید. اما چند وقت بعد کنسولگری آمریکا اعلام کرد که حدود هزار نفر از این افراد برای اجرای مراحل قانونی به سفارت خانه های این کشور مراجعه نکرده اند. در سال 2013 هم کشور ایران جزو کشورهایی بود که بیشترین متقاضی را برای شرکت در لاتاری داشت.
مهاجرت این تعداد از مردمِ یک کشور چه آسیب هایی را برای آن جامعه در پی دارد؟
یکی از سرمایه های مهم هر جامعه نیروی انسانی است و جامعه هم برای هر فرد که تا مقطع لیسانس تحصیل می کند، به طور میانگین 150 میلیون تومان هزینه می کند که به آن هزینه سرانه هر فرد گفته می شود. البته می دانیم که این مبلغ برای تربیت افراد متخصص بسیار بیشتر است.
پس با مهاجرت هر فرد هم نیروی انسانی و هم هزینه سرانه فرد از کشور خارج می شود. هرچند که مهاجرت افرادی مثل مریم میرزاخانی به هیچ عنوان قابل جبران نیست. آلفرد مارشال، برنده جایزه نوبل اقتصاد، می گوید: اگر آموزش و پرورش کشوری در طول 100 سال یک مخترع یا دانشمند بپروراند، هزینه 100 سال آموزش و پرورش آن کشور را جبران کرده است. پس مریم میرزاخانی هزینه 100 سال آموزش و پرورش ما را جبران کرده، اما آن را به آمریکا برده است. با از دست دادن نیروی انسانی کارآمد طبیعی است که کشور نمی تواند از منابع و اطلاعاتی که در اختیار دارد، سود ببرد. پس با زیانی غیرقابل جبران روبه رو می شود.
چه عواملی ایرانیان را به سمت مهاجرت و شرکت در لاتاری می کشاند؟
مهاجرت به طور کلی دارای دو عامل درون زا و برون زا است. از نظر من در کشور ما عوامل درون زا مثل بی کاری، ناامیدی به آینده، مشکلات اقتصادی، درگیری های سیاسی و تاثیر بسیار زیادی بر مهاجرت افراد به خصوص جوان ترها دارد. چون جوانان برخلاف سالمندان، اهل محافظه کاری نیستند و افرادی نوخواه، نوجو و بی باک اند. وقتی می بینند فضای جامعه نمی تواند آن ها را جذب کند، به فکر شرکت در لاتاری و مهاجرت می افتند. هرچند که عوامل برون زا مثل تبلیغاتی که از سوی کشور آمریکا به طور مستقیم و غیرمستقیم انجام می شود هم بی تاثیر نیست.
بعد از برنده شدن در این قرعه کشی برای صدور ویزا چه مواردی مورد توجه است؟
داشتن حداقل مدرک دیپلم یا دو سال تجربه در یک شغل تخصصی در پنج سال گذشته، عدم سوءپیشینه فرد، عبور موفقیت آمیز از مراحل پزشکی و تزریق واکسن ها و درنهایت داشتن گواهی تمکن مالی یا معرفی یک شهروند یا مقیم آمریکا به عنوان اسپانسر فرد برگزیده شده از مواردی است که قبل از دادن گرین کارت مورد توجه قرار می گیرد.
پس برگزیده شدن در لاتاری انتهای راه متقاضیان نیست.
بله. هرساله میلیون ها نفر در این قرعه کشی شرکت می کنند و حدود 100 هزار نفر برگزیده می شوند. اما سهمیه صدور ویزا تقریبا نصف این عدد است؛ چراکه بسیاری از افراد که به اصطلاح برنده لاتاری شده اند، نمی توانند مراحل بعدی از قبیل مصاحبه را پشت سر بگذارند. پس برگزیده شدگان در لاتاری به طور متوسط 50 درصد شانس دریافت گرین کارت آمریکا را دارند.
از نظر شما برای کاهش متقاضیان ایرانی لاتاری چه باید کرد؟
فردی که در لاتاری ثبت نام می کند، اگر 10 سال هم ثبت نام کند و برنده نشود، سال یازدهم و دوازدهم هم ثبت نام می کند، چون او انتخابش را کرده و نمی تواند خود را با شرایط جامعه کنونی اش وفق دهد. تنها کاری که می توان کرد، این است که مسئولان با هوشمندی بیشتر شرایط زندگی و پیشرفت را برای جوانان آسان تر کنند تا در سال های آینده کمتر شاهد خروج سرمایه های انسانی کشور باشیم.
