جمعیت استان قم در سال ۱۳۹۰ برابر با ۱.۱۵۱.۶۷۲ نفر بودهاست که ۱.۰۹۵.۸۷۵ نفر آن در نقاط شهری و بقیه در روستاها زندگی میکنند. همچنین ۵۸۷.۶۶۱ نفر جمعیت استان مرد و ۵۶۴.۰۱۱ نفر زن هستند که این جمعیت در ۳۲۱.۱۴۴ خانوار زندگی میکنند. قم ۲۱.امین استان ایران از نظر جمعیت است و تراکم جمعیت در آن ۱۰۰ نفر بر هر کیلومتر مربع است که از این نظر ۵.امین استان پر تراکم ایران است. نرخ رشد جمعیت استان در سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ ۱.۹۳ درصد بوده است. ۶ درصد از کل اتباع خارجی ساکن ایران در استان قم ساکن هستند و ۹۰.۶ درصد از جمعیت استان اتباع ایرانی و ۹.۴ درصد اتباع غیر ایرانیاند.
نرخ بیکاری جمعیت در سال ۱۳۹۱ در قم ۱۱.۳ درصد بودهاست. (میانگین کشوری ۱۲.۳ درصد) همینطور نرخ تولید ناخالص داخلی استان ۴۶۶۷۲ میلیارد ریال است که حدود ۱ % از کل تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل میدهد.
مراسمهای سنتی و آداب و رسوم
- مراسم یادمان ورود فاطمه معصومه به قم:
روز ۲۳ ربیعالاول سالروز ورود فاطمه معصومه از مسیر ساوه به قم است. در این روز مردم قم به اتفاق موسی بن خزرج، که از بزرگان قم بود، تا بیرون شهر به استقبال فاطمه معصومهمیروند و موسیبنخزرج که افسار شتر او را به دست داشت، او را به منزل شخصی خود هدایت می کند. همه ساله، مردم قم و خادمان حرم فاطمه معصومه در این روز طی یک حرکت نمادین، به استقبال او میروند و این روز را گرامی میدارند.
- لاله گردانی:
مراسم لالهگردانی یا شمعدان گردانی حرم فاطمه معصومه از جمله مراسمهای سنتی است. این مراسم توسط خادمان حرم انجام میشود.
- سر درختی:
این مراسم در اوایل بهار در روستاهای جنوب استان برای در امان ماندن باغها از گزند سرما اجرا می شود. به این منظور با هزینهی اهالی گاوی خریداری می شود؛ سپس دستمال سبز رنگی به دور گردن گاو بسته می شود و آن را در روستاها میگردانند. در مرحلهی بعد گاو را در امامزاده یا یک مکان مقدس قربانی میکنند و از گوشت آن حلیم میپزند و در بین اهالی تقسیم میکنند.
لباس های محلی قم بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار میگرفته است. زنان در روستاها لباسهای بلند بر تن میکردند که تا زانوی آن ها میرسید و معمولاً این لباسها سفید و گلدار بود و در زیر آن شلوار به پا میکردند. لباسهای آنها دو جیب داشت که در اطرافش دوخته شده بود. زنها همیشه حتی در خانه چارقد سفید بر سر داشتند. چارقد را به صورت مثلثی تا میکردند و بر سر میزدند و برای محکم کردن آن یا گره میزدند یا با سنجاق آن را وصل میکردند. بعضی از آنها در دو طرف سنجاق پارچه کوچک سبزی که با یکی از زیارتهای امامان یا امامزادگان متبرک شده بود را قرار میدادند. آنها اگر پولی همراه خود داشتند در گوشهی چارقد خود گره میزدند.
استان قم در سال ۱۳۹۰ دارای ۱۰۴ هزار هکتار زمین کشاورزی بوده که ۱۷ هزار هکتار آن را اراضی باغی تشکیل دادهاند. تولید کل محصولات زراعی استان در سال (سال ۱۳۹۰) ۳۲۴ هزار تن است که ۷۵ هزار تن آن را محصولات باغی تشکیل میدهند. همچنین در بخش دامداری استان قم دارای دو شهرک بزرگ دامداری به نامهای «دامشهر» و «لبن» است ۱,۱۱۲ واحد دامداری صنعتی را در خود جای دادهاند. ۵۵۹ واحد مرغداری صنعتی نیز در سطح استان مشغول فعالیت هستند که قطب اصلی فعالیت آنان روستای چاهک است.
عمدهی تولیدات کشاورزی استان غلات ۶۳ درصد، محصولات صنعتی ۱۵ درصد، نباتات علوفه ۱۳ درصد، و محصولات جالیزی ۶ درصد است. محصول عمدهی کشاورزی استان هم گندم و جو میباشد که به علت وجود آب فراوان رودخانههای قمرود و قرهچای در اواخر زمستان و اوایل بهار کشت آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین قم یکی از مناطق مهم کشت پنبه در ایران به شمار میرود و زمینهای قدیمی اطراف شهر قم از دیرباز به کشت پنبه اختصاص داشتهاست.
حدود ۲۰ درصد از اراضی کشاورزی استان را باغات تشکیل میدهند. عمده باغهای استان قم در مناطق معتدل و کوهستانی جنوب و غرب استان پراکندهاند. عمدهی محصولات تولیدی باغات استان میوههایی چون زردآلو، فندق، گلابی و گیلاس هستند. همینطور میوههای انار وپسته نیز در باغهای مناطق مرکزی استان پرورش مییابند.
پردرآمدترین محصول کشاورزی قم پسته است که ۵۸۰۰ هکتار از اراضی زراعی استان را تشکیل میدهد و سالانه ۲ هزار تن پسته از ۲ هزار هکتار باغ بارآور ۷ سال به بالا برداشت میشود و ارزش صادرات آن ۲۰ میلیون دلار در سال است.
بازرگانی و تجارت
۶۲ صنف و ۲۸,۳۰۴ واحد صنفی در استان قم مسغول فعالیت هستند. در سال ۱۳۹۰ حجم کالاهای وارداتی به استان ۸۱ هزار تن و ارزش آنها ۴۷۶ میلیون دلار بوده است. همچنین حجم صادرات استان نیز ۸۰ هزار تن و درآمد صادراتی ۱۹۰ میلیون دلار بوده است.
- گردشگری ایران
- ۲۹۶۴