این برج معروف و زیبا قبل از انقلاب اسلامی ایران بانام برج شهیاد شناخته‌شده بوده است و پس از انقلاب نام آن به برج آزادی تغییر کرده است.
برج آزادی در سال ۱۳۴۹ خورشیدی توسط حسین امانت، معمار برجسته ایرانی به‌عنوان نماد ایران مدرن و برای یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در میانه یکی از میدان‌های غرب تهران به نام میدان شهیاد و یا آزادی کنونی طراحی و ساخته‌شده است.
در این مطلب به سراغ حقایق جالب و خواندنی از این برج زیبا رفته‌ایم، با ما همراه باشید:
۱. در سال ۱۳۴۵ خورشیدی طرح یک نماد شناسایی ایران میان معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد و در پایان طرح مهندس معمار حسین امانت که در آن روزگار ۲۴ سال داشت و دانش‌آموخته دانشکده هنر‌های زیبا بود برنده و بارأی ساخت برگزیده شد.
۲. عملیات ساخت برج در ۱۱ آبان سال ۱۳۴۸ آغاز شد و پس از ۲۸ ماه کار در ۲۴ دی‌ماه سال ۱۳۵۰ بانام برج شهیاد به بهره‌برداری رسید.
۳. معماری برج تلفیقی از معماری هخامنشی، ساسانی و نماد‌هایی از معماری پس از اسلام در ایران است.
۴. به گفته معمار برج، حسین امانت، نقوشی که در میدان وجود دارد و باغچه‌ها و گل‌کاری‌ها را شکل می‌دهد، از طرح داخل گنبد شیخ لطف‌الله اصفهان الهام گرفته‌شده است. منتها هندسه دایره گنبد به بیضی تبدیل‌شده است. روابط لگاریتمی جالبی در هندسه و ابعاد گنبد مسجد شیخ لطف‌الله وجود دارد که دانش عمیق ریاضی معماران ایران در دوره‌های گذشته را نشان می‌دهد.
۵. طرح آب‌نما و فواره هم ملهم از باغ‌های ایرانی است و همین‌طور شیب میدان با دقت به‌منظور خاصی طراحی‌شده است. حد ارتفاع برج آزادی ۴۵ متر است و، چون نزدیک فرودگاه مهرآباد قرارگرفته و نمی‌شود بلندتر از این ساخته شود، ولی معمار قصد داشته وقتی فردی به بنا نزدیک می‌شود ناخودآگاه سرش را به سمت بالا ببرد.
۶. قوس اصلی میان برج، نمادی از طاق کسری مربوط به دوره پیش از اسلام و دوره ساسانی است و قوس بالایی آن‌هم یک قوس شکسته است.
۷. نقش‌های داخلی برج، تلفیقی از سنت و مدرنیسم است و به‌خصوص سقف طبقه دوم. در ورودی برج هر یک از لنگه‌های سنگی درب‌ها وزنی حدود ۳/۵ تن دارد. جنس درب‌ها از سنگ گرانیت است.
۸. برج دو آسانسور دارد که از دیواره‌های برج بالا می‌روند، آسانسور اول دوطبقه را طی می‌کند و به سقف سیمانی می‌رسد و سپس از آسانسور دوم استفاده می‌شود، هیچ‌یک از سقف‌ها بسته نیستند و همه آن‌ها به فضای بالاتر راه پیدا می‌کنند.
۹. یکی از سالن‌های معروف برگزاری کنسرت در پایتخت، سالن برج آزادی بوده که در زیر این عمارت قرارگرفته است.
۱۰. برج آزادی در اسفند سال ۱۳۵۰ به پیشنهاد مدیرکل محافظت آثار باستانی و بنا‌های تاریخی، توسط وزیر فرهنگ و هنر وقت، به فهرست آثار ملی کشور اضافه می‌شود.
۱۱. در جشن گشایش این برج که در سمت غرب شهر تهران جای دارد، محمدرضا شاه پهلوی و همسرش فرح پهلوی حضور داشتند و منشور حقوق بشر کوروش بزرگ (نخستین نوشته حقوق بشر از کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی) برای نخستین بار در این مکان پرده‌برداری شد.
۱۲. این بنا مشتمل بر سه‌طبقه دارای چهار آسانسور و دو راه‌پله و ۲۸۶ پلکان است. در محوطه زیرین آزادی چندین سالن نمایش، نگارخانه، کتابخانه، موزه و… قرار دارد. طول این بنا ۶۳ متر، ارتفاع آن از سطح زمین ۴۵ و ارتفاع از کف موزه ۵ متر است.
۱۳. گفته می‌شود در ساخت برج آزادی چهل‌وشش هزار قطعه‌سنگ بریده و پرداخت‌شده به‌کار رفته است.
۱۴. در برج آزادی فضایی شبیه به بادگیر در راس برج شبیه‌سازی‌شده است. در چهارسوی طبقه آخر بنا، شیار‌هایی عمودی مشابه دریچه‌های بادگیر وجد دارد. این شیار‌ها علاوه بر تأثیر زیبایی شناسانه، به تهویه هوای بنا هم کمک می‌کند.
۱۵. از سال ۱۳۹۲ با آشکار شدن وضعیت تخریبی نگران‌کننده برج آزادی هریک از ترجمان‌های درگیر، مسئولیت را به دیگری واگذار می‌کنند و همچنان برج آزادی در انتظار متولی است.
۱۶. یادبود برج آزادی یا شهیاد در پشت اسکناس ۲۰۰ ریالی پهلوی دوم دیده شد.
۱۷. برج آزادی از آن زمان تاکنون فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرده است و مهم‌ترین رویدادی که در اطراف آن رخ‌داده است، تجمع مردم پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بعدازآن در راهپیمایی‌های مختلف مثل راهپیمایی ۲۲ بهمن بوده است که هرسال در خیابان‌های منتهی به میدان آزادی انجام می‌شود.
