درواقع، ویزا سندی است که توسط نمایندگان قانونی دولت هر کشور مانند سفارتخانه یا کنسولگری برای شهروندان سایر کشورها صادر می شود و طبق آن درخواست اتباع خارجی برای ورود، عبور یا اقامت در کشور متبوع آن سفارت به تایید رسیده است. البته باید در نظر داشت که افسران مهاجرت می توانند به دلایل مختلف این تقاضاها را رد کنند. همچنین، صدور ویزا از جانب سفارتخانه ها یا کنسولگری ها منوط به ارائه مدارک و پرداخت وجه به منظور بررسی درخواست متقاضی است.
انواع ویزا براساس نوع سفر
طبقه بندی های متفاوتی در کشورهای مختلف برای ویزاها وجود دارد، ولی به طور معمول ویزاها را براساس هدف سفر می توان به گروه های زیر تقسیم کرد:
ویزای ترانزیت
دارندگان این ویزا می توانند از کشور ثالث (یا میانجی) به منظور رسیدن به مقصد اصلی عبور کنند. این ویزا دارای اعتباری محدود (از چند ساعت تا 10 روز) بسته به طول مسیر در کشور واسطه است. این ویزا اغلب توسط خدمه ناوگان حمل و نقل (هواپیما، کشتی و...)، رانندگان، قایق های ماهیگیری و... استفاده می شود.
ویزای اقامت کوتاه مدت یا ویزای توریستی
بسیاری از کشورها بنا به دلایل مختلف این ویزا را به گروه های متفاوت طبقه بندی می کنند:
1. ویزای توریستی یا به عبارتی روادید گردشگری (Tourist visa): ویزای توریستی یکی از متداول ترین روش ها و پرتقاضاترین انواع ویزا است که مدتی محدود به منظور گردش در کشور مقصد صادر می شود و دارندگان این ویزا مجاز به کار یا ادامه تحصیل در کشور مقصد نیستند.
2. ویزای اختصاصی (Praivate visa): که به وسیله ارسال دعوت نامه از طریق یکی از شهروندان کشور مقصد برای بازدید صادر می شود.
3. ویزای پزشکی یا درمان (visa for medical reasons): این نوع ویزا برای بیمارانی است که برای ادامه درمان به خارج از کشور اعزام می شوند.
4. ویزای تجاری/ بازرگانی (Business visa): این نوع ویزا نیز برای انجام مبادلات تجاری صادر می شود.
5. ویزای کار در تعطیلات یا ویزای تبادل فرهنگی (Cultural exchange visa/ Working holiday visa): این نوع از ویزا در موارد خاصی برای کار (یا در برخی مواقع برای تحصیل) به منظور تامین هزینه های سفر صادر می شود. اغلب توسط جوانان اهل سفر و جهانگردی مورد استفاده قرار می گیرد و هدف از آن تشویق به سفر و تبادل فرهنگی میان کشورهای امضاکننده تفاهم نامه است.
6. ویزای زیارتی (pilgrimage visa): این ویزا برای انجام سفرهای زیارتی و انجام مناسک مذهبی در کشورهایی مانند عربستان، عراق و ایران صادر می شود. ویزای حج و ویزای اربعین نمونه های این نوع ویزا هستند.
ویزا های بلندمدت
این ویزاها نسبت به ویزاهای کوتاه مدت از مدت اعتبار بیشتری برخوردار هستند، ولی ویزای اقامت دائم محسوب نمی شوند.
1. ویزای تحصیلی (Student visa): برای ادامه تحصیل دانشجویان در کشوری دیگر صادر می شود. البته ویزای تحقیقاتی (Research visa) نیز زیرمجموعه ویزای تحصیلی محسوب می شود و دارندگان آن می توانند برای انجام کارهای تحقیقاتی در مدتی معین در کشور مقصد اقامت کنند.
2. ویزای کار موقت (Temporary worker visa): دریافت این نوع ویزا مشکل است، ولی نسبت به ویزای تجاری از مدت اعتباری بیشتری برخوردار است. نکته قابل توجه اینکه ویزای خبرنگاری (Journalist visa) نیز زیرمجموعه ویزای کار موقت محسوب می شود و دریافت آن از جانب سازمان های مربوطه برای کارکنانی که برای ماموریت به برخی کشورها اعزام می شوند، الزامی است.
3. ویزای اقامت (Residence visa): این نوع ویزا برای اقامت طولانی مدت در کشور میزبان صادر می شود.
ویزاهای مهاجرتی
ویزای مهاجرتی (Immigrant visa) ویژه افرادی است که با هدف تغییر محل زندگی قصد مهاجرت به کشور دیگری را دارند؛ ازدواج با شهروند تابعه کشور مقصد نیز زیردسته ویزای مهاجرتی است.
ویزاهای رسمی
ویزای رسمی یا ویزای دیپلماتیک (Official visa) ویژه مقام های رسمی و افرادی است که برای انجام ماموریت های دیپلماتیک عازم کشورهای خارجی می شوند.
انواع ویزاها براساس تعداد ورود و خروج
1. ویزای یکبار ورود یا سینگل (Single visa): اعتبار این ویزا پس از یک بار ورود و خروج به کشور مقصد حتی در صورت وجود تاریخ و اعتبار از بین می رود.
2. ویزای دوباره ورود یا دابل (Double visa): دارنده این ویزا می تواند تا زمانی که ویزا از نظر تاریخ دارای اعتبار است، دوبار به کشور مقصد وارد و خارج شود.
3. ویزای چند بار ورود یا مالتیپل (Multiple visa): دارنده این ویزا می تواند تا زمانی که ویزا از نظر تاریخ دارای اعتبار است به دفعه های مکرر به کشور مقصد وارد و خار شود. ویزای صفربار ورود یا ترانزیت فرودگاهی (Airport transit visa) بعضی از کشورها برای تعویض هواپیما در فرودگاه آن کشور نیز درخواست ویزا می کنند. دارنده این ویزا حق خروج از فرودگاه حتی برای چند دقیقه ندارد و در حقیقت، این ویزا، مجوز خارج شدن از هواپیما، رفتن به سالن ترانزیت و سوار شدن به هواپیما به مقصد کشور بعدی است.
انواع ویزا براساس روش درخواست
کشورها براساس مراحل صدور ویزا نیز به گروه های مختلفی تقسیم می شوند:
1. کشورهای معارف از ویزا کشورهایی هستند که برای سفرهای توریستی نیاز یه دریافت ویزا وجود ندارد.
2. کشورهایی که پیش از سفر به آن ها باید برای تهیه ویزا اقدام کرد. اغلب کشورهای جهان برای شهروندان ایرانی در این دسته قرار دارند و پیش از سفر به آن ها باید با مراجعه به سایت سفارت لیست مدارک مورد نیاز را تهیه کرده و سپس برای دریافت ویزا و نوبت اقدام کرد.
3. ویزا در بدو ورود (visa on arrival): برای دریافت این ویزا نیازی به تعیین وقت یا مراجعه حضوری به سفارت وجود ندارد و صرفا در زمان ورود به کشور مقصد ضمن پرداخت وجه (بعضی از کشورها نیاز به یک سری مدارک نیز دارند) مهر یا برچسب ویزا در پاسپورت درج می شود.
4. ویزای الکترونیک (e- visa): در این نوع ویزا کلیه اطلاعات از طریق شماره گذرنامه دریافت شده و تمامی مراحل صدور ویزا به صورت اینترنتی انجام می شود؛ همچنین، تا پیش از سفر هیچ گونه برچسب یا مهری در گذرنامه درج نمی شود.
